Praten met een slachtoffer van seksueel geweld. Hoe doe je dat?

We weten inmiddels dat één op de drie vrouwen en een op de zes mannen in hun leven zijn blootgesteld aan seksueel geweld. Sommigen vaker dan één keer, soms dagelijks of wekelijks. In iedere middelbare schoolklas zitten gemiddeld al drie slachtoffers. Meer dan de helft jonge vrouwen heeft seksueel overschrijdend gedrag meegemaakt. Maar we weten het niet van elkaar en we zwijgen erover.

Praat over seksueel geweld

In mijn vorige blog schreef ik het al: praten is voor misbruikslachtoffers vaak bijzonder moeilijk.

Sommigen praten er nooit over en nemen hun geheim mee in hun graf.

Ik hoor het vaak al aan de stem als mensen voor het eerst proberen om er iets over te zeggen. Hun stem wordt hees. Ze kunnen geen woorden vinden. Dan is het prettig als ik ze kan helpen om woorden te vinden.

Wat kan jij doen als iemand vertelt dat hij of zij slachtoffer is van seksueel geweld? Het is fijn als je weet hoe je kan reageren zonder je gesprekspartner in verlegenheid te brengen en zonder verkeerde dingen te zeggen.

Veel schade wordt namelijk veroorzaakt doordat de omgeving verkeerd reageert. Soms twijfelt men aan het verhaal of er is ongeloof. Vaak wordt de schuld bij het slachtoffer neergelegd. Als gevolg daarvan sluit het slachtoffer zich af en rekent het zichzelf aan. De kans is groot dat ze er nooit meer over praat. Dat noemen we hertraumatiseren.

Met onderstaande tips voorkom je dat:

1. Blijf kalm. 

Reageer niet emotioneel. Roep niet dat je verhaal gaat halen bij de pleger.

Vooral ouders van kinderen kunnen behoorlijk emotioneel reageren door bijvoorbeeld richting de pleger in woede te ontsteken. Dat kan ervoor zorgen dat het kind ophoudt met vertellen.

Stop terwijl je luistert je emoties weg. Bewaar ze voor een later moment.

2. Vul niets in en stel geen suggestieve vragen

Laat het slachtoffer in eigen woorden vertellen wat er gebeurd is. Vul niets in.

Vraag niet: Heeft hij met zijn handen in je broek gezeten?

Vraag: Wil je vertellen wat er is gebeurd? Dan blijft het verhaal zuiver. Want vooral kinderen zijn ontvankelijk voor suggestie. Ook voor een eventuele aangifte is dat belangrijk.

3. LSD

Nee, geen drugs. In dit geval betekent LSD: luisteren, samenvatten, doorvragen.

Dus luister goed naar wat er vertelt wordt. Val niet in de rede.

Vat samen wat je hoorde. Soms kan je letterlijk herhalen wat er gezegd is. Bijvoorbeeld: Dus je zegt dat je bent aangerand?

Vraag door. Bijvoorbeeld: wat is er precies gebeurd? Of: wil je daar nog meer over zeggen? Of: hoe was dat voor jou?

4. Laat je oordeel en twijfel achterwege.

Trek het verhaal niet in twijfel. Geloof wat je hoort.

Zeg nooit: ik kan het me niet voorstellen. Of: Je verzint maar wat. Of: zoiets doet je (pleeg)vader niet.

Zeg ook niet: Waarom heb je je niet verzet? Of : Ik had het wel geweten. Of: Het zou mij niet overkomen zijn.

Zeg ook niet: Die schoft! Houd rekening met mogelijke loyaliteit naar de dader.

Neem serieus wat er vertelt wordt en oordeel er niet over.

5. Het is niet de schuld van het slachtoffer.

Het misbruik is nóóit de schuld van het slachtoffer. Ook al zegt de pleger dat het slachtoffer het heeft uitgelokt. Ook als het slachtoffer zegt: maar ik heb met hem gezoend, dus ik wilde het blijkbaar.

Benoem altijd dat het niet de schuld van het slachtoffer is.

Zeg: Het is niet jouw schuld.

Als het slachtoffer zegt: ja maar…. Dan herhaal je (keer op keer): Het is niet jouw schuld.

6. Veiligheid creëren.

Laat het slachtoffer weten dat je er met niemand anders over zal praten, behalve met mensen die er écht van moeten weten. Bespreek wie dat zijn.

Als het een volwassene betreft blijft het tussen jullie, tenzij er toestemming is.

Als er een protocol is, bijvoorbeeld binnen een school of binnen een instantie, volg dan het protocol.

Als het misbruik nog maar net heeft plaats gevonden:

7. Bespreek aangifte bij de politie

Als het misbruik net heeft plaatsgevonden spreek dan met het slachtoffer over aangifte bij de politie.

Het slachtoffer wil na misbruik over het algemeen meteen onder de douche, want ze voelt zich vies en ze wil alle vuiligheid wegwassen. Weerhoud haar daarvan en bespreek eerst een mogelijke aangifte bij de politie.

Aangifte bij de politie kan ingrijpend zijn. Maar als je het doet, doe het dan zo snel mogelijk.

Bij de politie is er speciaal opgeleid personeel voor zedenzaken. En ja, het slachtoffer zal nogmaals het verhaal moet vertellen.

Om een pleger veroordeeld te krijgen is bewijsmateriaal nodig. Daarvoor moet onder andere sporenonderzoek worden gedaan. Dat betekent dat er wordt gezocht naar lichaamsvloeistoffen, haren en huidschilfers van de pleger. Dus zeg tegen het slachtoffer dat ze zich nog niet wast en dat ze haar kleding apart houdt voor de politie.

8. Gezondheidsrisico's.

Het slachtoffer kan risico lopen op een zwangerschap of soa’s. Wijs het slachtoffer erop dat ze zich zo snel mogelijk laat onderzoeken en adviseren, bijvoorbeeld via de huisarts of de Spoedeisende Hulp van een ziekenhuis.

Lukt het niet om met je naaste te praten over een ervaring met seksueel misbruik? Loop je vast of sluit het slachtoffer zich af?

Ik help je graag om er op een veilige manier over te praten.

Neem gerust contact met me op:

Ans Breetveld

Neem contact op