‘Er verandert iets in de hersenen,’ zegt Bessel van der Kolk in de laatste aflevering van Zomergasten tegen Janine Abbring. Het gaat over trauma en traumaverwerking. Tegen het eind van het programma wordt een fragment getoond waarin we zien hoe Bessel zelf met een patiënt werkt.
Een jonge vrouw, genaamd Josephine, was in Madrid verkracht. Ze durfde niet naar haar ouders te bellen voor hulp en steun. Ze was als de dood dat zij zouden zeggen: ‘Waarom ben je daar dan ook heen gegaan?’ Haar ouders zeiden altijd tegen haar dat ze een ellendig, verschrikkelijk persoon was en dat er erge dingen met haar zouden gebeuren omdat ze een kreng is.
Ze zit in een psychodrama groepssessie. Bessel vraagt haar om twee personen uit te kiezen die haar ideale vader en moeder zullen vertegenwoordigen.
De situatie, vlak na de verkrachting, wordt nagespeeld. Josephine heeft het verlangen om haar vader en moeder te bellen, maar ze durft niet. De situatie wordt anders met ideale ouders.
Haar ideale vader en moeder gaan dichtbij Josephine zitten. Gesouffleerd door Bessel zeggen ze: ‘Als we jouw echte ouders waren, zouden we het eerste vliegtuig naar Spanje nemen.’ En ook dat ze er voor haar zouden zijn en dat ze haar nooit de schuld zouden geven.
Aan het eind van de sessie zit Josephine er heel anders bij. Ze is geen slachtoffer meer. Haar spanning is weg. Ze lacht door haar zojuist gedroogde tranen en kijkt liefdevol naar de representanten van haar ideale vader en moeder.
Janine Abbring reageert sceptisch. Ze zegt dat ze er niet snel aan zou meedoen. Het lijkt haar een vorm van jezelf voor de gek houden. ‘Want Josephine weet heus wel dat ze daar niet met haar echte ouders zit. Toch werkt het. Hoe kan dat?’
Bessel komt met een verklaring over de rechter hemisfeer. In de linker hemisfeer zit de logica, zoals taal. In de rechter hemisfeer zit het trauma. Daar zitten je gevoelens, en je relaties.
Dan haak ik af. Ik heb geen goed beeld van wat er in welke hersenhelft zit. Het zal wel, denk ik. Net als eerder in de uitzending, toen Bessel vertelde over delen in de hersenen die wel of niet oplichten, tijdens een herbeleving in een MRI-scanner.
Doet het er eigenlijk wel toe? Wat hebben we eraan om te weten welke plekken er oplichten in de hersenen? Kunnen we op de één of andere manier precies zien of meten wat er werkelijk in het brein gebeurt? Of weten we alleen dát er bepaalde plekken oplichten tijdens een MRI-scan?
Als traumatherapeut heb ik geen MRI-scanner tot mijn beschikking. Ik heb mijn eigen verklaring voor de verwerking van het trauma van Josephine.
Dit soort trauma, hechtingstrauma genoemd, tast de eigenwaarde aan. Josephine moet een laag zelfbeeld hebben gehad. Ze had van haar ouders geleerd dat ze het niet waard was om liefde, zorg en troost te ontvangen. Ze kon haar ouders en zelfs haar vrienden, na de verkrachting niet om hulp vragen.
Nu, in deze sessie durft ze het wel. Hoe ze daartoe gekomen is weten we niet. Ze zit in een groep mensen en er is een camera op haar gericht. Het is heel moedig om je dan zo bloot te geven. En er wordt iets met haar probleem en haar verdriet gedaan. Het krijgt aandacht.
Alle aanwezigen luisteren naar haar verhaal. Haar ideale ouders zeggen dat ze onmiddellijk het vliegtuig zullen pakken zodra ze horen dat Josephine verkracht is. Ze willen haar helpen en steunen.
Hier krijgt Josephine de boodschap dat ze de hulp en aandacht verdient die ze van haar ouders had willen hebben. Ze is het waard om gehoord te worden. Ze is het waard om geholpen te worden als ze zich ellendig voelt of in de penarie zit. Dat voelt ze. Eindelijk kan ze lachen, dankzij Bessel.
Ze ontdekt dat het niet aan haar licht dat haar ouders niet naar haar toe willen komen en zulke vreselijke dingen tegen haar zeggen. Ze ontdekt dat het gezin waarin ze opgroeide niet normaal was. Normale ouders bieden hulp en steun als hun kind iets ergs overkomt. Ze vliegen naar Spanje als ze weten dat hun dochter verkracht is.
Als ouders geen liefde en bescherming bieden aan hun kinderen, zullen zij altijd denken dat het aan hen ligt. Ook Bessel legt dit uit in de uitzending. Ze denken dat er iets aan hen mankeert, dat zij slecht zijn. Oftewel: dat ze geen liefde, troost of hulp verdienen. Ze leren dat ze de kous op de kop krijgen als ze om hulp vragen.
In deze psychodramasessie leert Josephine dat het normaal is dat je om hulp vraagt. Ze ontdekt dat ze hulp en troost verdient.
Dat is het verschil tussen het trauma – een gebrek aan eigenwaarde door het ontberen van liefde en steun door de ouders - en de verwerking: weten en voelen dat je liefde waard bent.
Ans Breetveld
Wil je meer weten? Neem gerust contact met me op.
Comments